چایخانه آزادگان – چاه حاج میرزا

اصفهان با پیشینه و تاریخی که دارد، زبانزد همه‌ی جهانیان بوده است. از سی و سه پل گرفته تا پل خواجو، میدان نقش جهان و بسیاری از جاذبه‌هایی که هر کدام به تنهایی، داستانی برای حکایت دارند. این بار نیز برای تعریف کردن داستان و روایت دیگری از اصفهان، راهی بازار آهنگرها شدیم. در این مطلب قصد داریم تا داستان موزه‌ای را در دل این بازار برایتان روایت کنیم که برایتان خالی از لطف نخواهد بود. وارد سرای حاج میرزا که می‌شوید، احساس می‌کنید تابلو اشتباه است و فکر می‌کنید به فروشگاه عتیقه فروشی سر زده‌اید یا وارد موزه‌ای شده‌اید. اما کمی که به محیط و وسایل عادت می‌کنید، آن‌ها را بخشی از دکوراسیون رستورانی سنتی می‌بینید که صاحبش با ذوق و سلیقه‌ی فراوان، در طول سال‌ها آن‌ها را جمع آوری کرده و می‌گوید که حاضر نیست هیچکدام را حتی برای لحظه‌ای از خودش جدا کند. این قهوه‌خانه با نام چاه حاج میرزا برای نخستین بار در زمان صفویان ساخته شد و در ابتدا خسته‌خانه نام گرفت، زیرا مردم برای رفع خستگی به آنجا می‌رفتند. ولی کم‌کم این سرا، به سرای طوطی، چایخانه و قهوه خانه تغییر نام داد، ولی در بین محلی‌ها همچنان به سرای حاج میرزا معروف است.

اینجا فقط یک قهوه‌خانه‌ی معمولی نیست، اینجا جایی‌ست که لقب قدیمی‌ترین قهوه‌خانه‌ی عهد صفویه در اصفهان را به دوش می‌کشد و برای دیدن زیبایی‌هایش باید روزها وقت گذاشت و تاریخ چند صد ساله‌اش را مرور کرد. تمام لوازم اینجا، همگی یادگار روزگاری هستند که تعزیه خوانی، شاهنامه خوانی و نقالی در این مکان برگزار می‌شده است. در آن زمان، بیشتر کسانی که خودشان را علاقه‌مند به ابزارآلات تاریخی و سنتی معرفی می کردند، در مناسبت‌های مختلفی مثل محرم، وسایلی مثل نیزه، تخت بند (تخته های چوبی)، شمشیر، کلاه آهنی، سنگ‌های گرانقیمت، تابلوهای نقاشی یادگاری از مینیاتوریست‌های قدیمی اصفهان و زره‌های آهنی را به این قهوه خانه اهدا می‌کردند. وسایلی که امروز هر کدامشان در نوع خود بی‌نظیر هستند و از در و دیوار قهوه خانه چاه حاج میرزا آویزانند. در بین این اشیا همه چیز دیده می‌شود، از خنجر و نیزه و کاسه‌های کاهگلی گرفته تا کتاب‌های قدیمی که از جلدشان می‌شود فهمید که مربوط به چند صد سال پیش هستند. عجیب است که می‌توان با قدم گذاشتن به یک قهوه‌خانه‌ی به ظاهر معمولی، چند جلد کتاب تاریخی را ورق زد!